توضیحات

نوار قلب چیست؟ کاربرد نوار قلب برای متخصص قلب

نوار قلب به انگلیسی الکتروکاردیوگرام یا EKG یکی از ابزارهای پزشکی برای بررسی عملکرد قلب است دکتر قلب و عروق برای کمک به تشخیص مشکلات و بیماری‌های قلبی از این آزمایش استفاده می‌کنند. اما چرا لازم است این تست انجام شود؟ متخصص قلب چه زمانی نوار قلب می گیرد؟ برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی نوار قلب یا EKG تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

تاریخچه نوار قلب

این آزمایش در سال ۱۹۰۲ برای کمک به تشخیص بیماری قلبی و دیگر مشکلات قلب اختراع شد و جزء مهم‌ترین دستاوردهای پزشکی محسوب می‌شود. باتوجه‌به اظهارات کتابخانه‌ی پزشکی ملی ایالات متحده، علامت اختصاری EKG بر اساس املای الکتروکاردیوگرام در زبان آلمانی است (که elektrokardiogramm است). گاهی ممکن است پزشکان از EKG برای جلوگیری از اشتباه گرفتن ECG و الکتروانسفالوگرام (یا EEG نوار مغز) استفاده کنند.

EKG تستی سریع، آسان و بدون درد است که طی آن پزشک سنسورهایی را به پوست فرد متصل می‌کند تا بتواند سیگنال‌های الکتریکی قلب را اندازه‌گیری کند.

 

EKG به بررسی عملکرد قلب می‌پردازد.

تست نوار قلب چیست؟

تست نوار قلب (به انگلیسی EKG) یک آزمایش تشخیصی است که متخصص قلب و عروق برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب فرد از آن استفاده می‌کنند.

عملکرد قلب به این صورت است که یک سری سیگنال‌های الکتریکی در نقاط خاصی از قلب تولید می‌شود، سپس این سیگنالهای الکتریکی در مسیر مشخصی در سراسر قلب منتقل می‌شود. نتیجه نهایی از تولید این پیام‌های الکتریکی تولید تپش یا ضربان قلب است. این ضربان یا تپش باعث انقباض ماهیچه‌های قلب می‌شوند و خون را به سرتاسر بدن منتقل می‌کنند. مشکلات قلبی باعث تغییر روند هدایت سیگنال‌ها و صدای قلب می‌شود. متخصصان از EKG برای اندازه‌گیری این سیگنال‌های الکتریکی، ضربان قلب نرمال، بررسی صدای قلب و عملکرد آن در جهت تشخیص بیماری‌ها و مشکلات قلبی استفاده می‌کنند.

نوار قلب چگونه است؟

EKG نواری است که در اثر اتصال تعدادی الکترود به بخش‌های مختلف بدن گرفته می‌شود. این نوار فعالیت الکتریکی قلب را بر روی کاغذ و یا صفحه‌ی مانیتور ثبت می‌کند و بر اساس آن می‌توان برخی از اشکالات و اختلالات قلبی را تشخیص داد. هنگامی که این نوار با نوار قلب نرمال تفاوت داشته‌باشد، می‌توان به بیماری‌های قلبی خاصی شک کرد. مثلا اگر طول موج‌ها کوتاه‌تر و یا بلندتر باشد و یا فاصله‌ی دو موج از هم تغییر کند، شکل موج‌ها برعکس و بدون قله شود و یا قبل و بعد از موج‌ها افتادگی وجود داشته‌باشد. این تغییرات برخی از تغییرات نوار قلب است که هر کدام می‌تواند در تشخیص بیماری موثر باشد.

 

دستگاه نوار قلب در بیمارستان را مشاهده می‌کنید.

آیا بین ECG و EKG تفاوتی وجود دارد؟

خیر این دو علامت تفاوتی با هم ندارند. ECG و EKG علامت‌های اختصاری متفاوتی برای آزمایش مشابهی هستند که الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلب نامیده می‌شود. برخی از افراد ممکن است به الکتروکاردیوگرام، الکتروکاردیوگراف هم بگویند.

هدف از گرفتن EKG چیست؟

EKG مشکلات مربوط به ضربان قلب را در فرد بررسی می‌کند. پزشکان می‌توانند از EKG برای جمع‌آوری اطلاعات در موارد زیر استفاده کنند:

• گره سینوسی دهلیزی یا گره سینوسی، قسمتی از قلب است که باعث تولید ضربان قلب می‌شود.
• گره دهلیزی بطنی
• مسیرهای هدایت عصبی در قلب
• سرعت و ریتم قلب
• اندازه یا ضخامت حفره‌های خاص قلب.

به نوار قلب نیاز داری؟

برای برآورد هزینه همین الان از دکتر مشاوره بگیر 

مشاوره آنلاین دکتر قلب وعروقپزشک متخصص قلب و عروق

 

تشخیص بیماری قلبی با نوار قلب

معمولا برای تشخیص بیماری‌های قلبی از سایر تست‌ها به همراه ECG استفاده می‌شود، اما این هم می‌تواند در شک کردن به بیماری‌های قلبی کمک شایانی بکند. هنگامی که ECG بیمار مختل می شود، باید بررسی‌های تکمیلی را انجام دهد تا تشخیص داده شود که بیماری قلبی او چیست!

EKG برای تشخیص برخی از بیمار‌ی‌های قلبی استفاده می‌شود و معمولا زمانی درخواست می‌شود که بیمار با شکایاتی چوت موارد زیر به پزشک مراجعه می‌کند؛

• درد قفسه سینه
• تپش قلب
• سرگیجه
• تنگی نفس

این تست، یک آزمایش بدون درد و سریع است و می‌تواند در بسیاری از موارد راهنمای پزشک باشد.

 

با کمک EKG می‌توان فهمید که آیا عروق خونی مسدود شده است یا خیر؟

نوار قلب چه چیزی را نشان می دهد؟

تست EKG می‌تواند به پزشک کمک کند تا اختلالات مختلفی را تشخیص دهد، از جمله:

• گرفتگی رگ قلب
• علل درد قفسه سینه
• ضخیم شدن دیواره‌های قلب
• حمله قلبی 
• آریتمی قلبی که اختلالی مربوط به ریتم قلب است
• ضربان نامنظم قلب

همچنین ممکن است پزشکان از این تست برای بررسی حملات قلبی که قبلا اتفاق افتاده‌اند یا حملات قلبی خاموش استفاده کنند. حمله‌ی قلبی خاموش نوعی از حمله‌ی قلبی است که با علائم واضحی همچون تنگی نفس، حالت تهوع یا درد قفسه سینه همراه نیست.

نوار قلب چه چیزی را نشان نمی دهد؟

درست است که با استفاده از این تست می‌توان وجود اختلالات در عملکرد قلب را بررسی کرد، اما وجود بیماری‌های قلبی در فرد را نشان نمی‌دهد. در واقع هر بیماری به نوعی بر نوار قلب تأثیر می‌گذارد و آن را تغییر می‌دهد. در‌صورت مشاهده اختلالات در نوار قلب، برای تشخیص دقیق‌تر نوع مشکل قلبی باید آزمایش‌های دیگری هم انجام شود.

 

عکس نوار قلب مریض؛ بیماری قلبی باعث تغییر در این نوار می‌شود.

نحوه گرفتن نوار قلب

طرز نوار قلب گرفتن بسیار ساده است. این تست را می‌توان در مطب پزشک، کلینیک یا بیمارستان انجام داد. برای این تست نیازی به آمادگی خاصی ندارد. EKG روشی سریع و ساده است و انجام آن توسط پزشک حدود ۳ دقیقه طول می‌کشد.

در طریقه گرفتن نوار قلب، در طول انجام EKG در حال استراحت، فرد ممکن است مراحل زیر را تجربه کند:

1. پزشک از شما می‌خواهد که روی یک میز معاینه یا تخت دراز بکشید.
2. ممکن است نیاز باشد که لباس‌هایی که قفسه‌ی سینه را می‌پوشانند را در بیاورید یا دکمه‌های آن‌ها را باز کنید.
3. سپس پزشک الکترودهایی را به بازوها، پاها و قفسه‌ی سینه وصل می‌کند. رنگ لیدهای نوار قلب به تکنسین کمک می‌کند که الکترودها را در جای درستی از قفسه سینه بزند. این الکترودها حسگرهایی هستند که به پوست فرد می‌چسبند. ممکن است نیاز باشد که پزشک موهای اضافی این قسمت‌ها را بتراشد تا الکترودها به‌درستی و به طور محکم متصل شوند.
4. سپس در طول هر ضربان قلب، الکترودها اندازه و جهت ضربان‌های الکتریکی را در قلب فرد اندازه‌گیری می‌کنند.
5. یک رایانه‌ی متصل به الکترودها، فعالیت قلب فرد را ثبت می‌کند. فعالیت الکتریکی قلب فرد ممکن است بر روی یک مانیتور یا یک نسخه‌ی چاپی ظاهر شود.
6. زمانی که آزمایش تمام شد، پزشک الکترودها را از روی پوست فرد بر می‌دارد.

 

لید های نوار قلب

گفتیم که نوار قلب حاصل فعالیت الکتریکی قلب است. زمانی که قلب پالس‌های الکتریکی می‌فرستد و تحریک آن انجام می‌شود، امواجی به سطح پوست می‌رسند که می‌توان آن‌ها را ثبت کرد. اما چگونه این امواج ثبت می‌شوند و نحوه ی انجام نوار قلب چگونه است؟ از طریق تعدادی لید! لیدها بر روی نقاطی از روی پوست قرار می‌گیرند و فعالیت الکتریکی را ثبت می‌کنند. ۶ لید کوچک بر روی قفسه‌ی سینه قرار می‌گیرند. دو لید به مچ دست‌ها و دو لید هم به مچ پاها متصل می‌شوند. توجه داشته باشید که پوست انسان رسانا است و لیدها مستقیما به پوست متصل می‌شوند.

لیدهای سینه‌ای از C۱ تا C۶ نام گذاری شده اند و دو لید اول که رنگ‌های آنها قرمز و زرد است، رو به روی هم و در فضای بین دنده‌ای ۴ و ۵ قرار می‌گیرند. سپس لیدهای ۳ و ۴ و ۵ و ۶، که به ترتیب با رنگ‌های سبز، آبی یا مشکی، قهوه‌ای و بنفش نشان داده می‌شوند، مانند یک هلال یا نیم‌دایره، از زیر دومین لید تا سمت چپ بیمار و پهلوی او متصل می‌شوند. برای این که انتقال امواج به خوبی صورت گیرد، یک ژل الکترود بین لیدها و پوست قرار داده می‌شود.

اگر بیمار موی زیادی بر روی قفسه سینه‌اش داشته‌باشد، ممکن است که نیاز به شیو کردن موها باشد.

بعد دو لید دست‌ها که با رنگ‌های قرمز و زرد نشان داده می‌شوند به دست راست و چپ بیمار و دو لید پاها که با رنگ مشکی و سبز نشان داده می‌شوند، به پای راست و چپ بیمار متصل می‌شوند. بعد به مدت ۳ دقیقه بیمار بدون حرکت باقی می‌ماند تا فعالیت الکتریکی قلب او ثبت شود.

 

گاهی لازم است فرد با دستگاه نوار قلب همراه، برای مدت طولانی‌تری، نوار قلب بگیرد.

انواع دیگر EKG

دو نوع دیگر EKG هم وجود دارد که ممکن است برای تشخیص برخی از اختلالات خاص انجام شوند، از جمله:

۱. تست ورزش قلب

تست استرس یاتست ورزش قلب در حالی انجام می‌شود که فرد در حال تمرین است. در حین انجام EKG، ممکن است پزشک از شما بخواهد بر روی سطح دشواری (مثل تردمیل) حرکت کنید تا هرگونه تغییری در فعالیت قلب را بررسی کند. در صورت بروز هرگونه بی‌نظمی، پزشک EKG را متوقف می‌کند.

نوار قلب به انگلیسی الکتروکاردیوگرام یا EKG یکی از ابزارهای پزشکی برای بررسی عملکرد قلب است.

۲. هولتر مانیتورینگ (EKG monitor) یا دستگاه نوار قلب همراه

هولتر مانیتور نوعی از EKG است که فرد برای مدت‌زمان طولانی از آن استفاده می‌کند. هولتر قلب در اصل نوعی دستگاه EKG همراه محسوب می‌شود.

تفاوت EKG و اکوکاردیوگرام

هر دوی این تست‌ها برای بررسی عملکرد قلب انجام می‌شوند، اما EKG و اکوکاردیوگرام دو آزمایش متفاوت هستند. EKG با استفاده از الکترود، به جستجوی ناهنجاری در ضربان‌های الکتریکی قلب می‌پردازد. در حالی که اکوکاردیوگرام با استفاده از سونوگرافی به جستجوی بی‌نظمی در ساختار قلب می‌پردازد. بسته به شرایط، ممکن است گاهی فرد هم به EKG و هم اکوکاردیوگرام نیاز داشته باشد.

 

نوار قلب غیر طبیعی؛ EKG مشکل دار همیشه به معنای وجود مشکلات قلبی نیست.

تفسیر نوار قلب

بلافاصله پس از اتمام آزمایش EKG، پزشک می‌تواند به تفسیر نوار قلب پرداخته و مشکلات احتمالی را برای بیمار شرح دهد.

به این نکته دقت داشته باشید که وجود مشکل در EKG همیشه به معنای وجود یک مشکل یا بیماری قلبی نیست. برای مثال مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ نشان داد که تعداد زیادی از ورزشکاران رقابتی، نتایج EKG ناهنجار دارند. این نتایج به ظاهر ناهنجار EKG ورزشکاران نشان‌دهنده مشکلی نبود و به علت سازگاری طبیعی بدن با ورزش بود. در اصل این افراد نوار قلب نرمال داشتند و مشکل قلبی خاصی نداشتند. بااین‌حال، این مطالعه روی افراد کمی انجام شده بود و نمونه‌ی موردمطالعه کوچک بود. برای تأیید این نتایج به تحقیقات بیشتری نیاز است.

بااین‌حال، برخی از بیماری‌ها و مشکلات قلبی جدی می‌توانند منجر به بروز نتایج ناهنجار EKG شوند. پس از خواندن نوار قلب، پزشک می‌تواند در مورد نوع بیماری و درمان مورد نیاز با فرد صحبت کند. اگر نتیجه‌ی EKG شما غیرطبیعی است، برای تشخیص دقیق ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری همچون اکوکاردیوگرام داشته باشید.

خیلی مهم است که کار تفسیر نوار قلب را متخصص قلب و عروق بسپارید و از افراد عادی برای بررسی نوار قلب خود استفاده نکنید.

انواع نوار قلب با تفسیر

در ادامه به توضیح نوار قلب سالم، نوار قلب مشکل دار و نوار قلب خطرناک پرداخته‌ایم و ویژگی‌های آنها را بازگو کرده‌ایم. نمونه نوار قلب معرفی شده‌اند و آشنایی با آنها در تشخیص مشکل احتمالی نوار قلب موثر است. هر چند همیشه این درست نیست که نوار قلب سالم نشانه قلب سالم است، اما می‌تواند نشان‌دهنده‌ی سلامت احتمالی قلب باشد.

۱. نوار قلب نرمال

تشخیص نوار قلب سالم چندان سخت نیست. زمانی که نوار قلب بیمار هر سه موج را داشته باشد و ویژگی‌های امواج آن به شکل زیر باشند، می توان گفت که نوار قلب بدون مشکل است؛

• ضربان قلب در محدوده‌ی طبیعی باشد و خیلی سریع یا خیلی کند نباشد.
• ریتم تپیدن قلب باید منظم باشد و خارج از نظم معمول نباشد.
• موج P در آن به شکل صاف و متناسب بدون بریدگی، قرینگی و یا افزایش طول زمان ایجاد شود.
• امواج QRS و T به شکلی که در تصویر نشان داده‌است باشند و بدون قرینگی، افزایش یا کاهش طول زمان و بدون مشکل دیگری باشند.
• فاصله‌ی بین ایجاد امواج باید زمان مشخصی باشد و طول کشیده یا تسریع شده نباشد.

 

کاغذ نوار قلب طبیعی را مشاهده می کنید.

۲. تغییرات نوار قلب در افزایش پتاسیم

هنگامی که پتاسیم در بدن زیاد شود، هایپرکالمی رخ داده است. پتاسیم یکی از عناصری است که برای کارکرد طبیعی قلب ضروری است. اگر پتاسیم بیشتر از اندازه‌ی طبیعی وجود داشته باشد، بدن شما نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای طبیعی قلب باشد و مشکلاتی در ECG بروز می‌کند که شامل موارد زیر است؛

• موج T بلند می‌شود و قاعده‌ی آن کوچک می‌شود.
• فاصله‌ی QT کاهش پیدا می‌کند.
• ST فشرده می‌شود.

 

بالا رفتن پتاسیم و تاثیر آن بر روی ECG

۳. نوار قلب سکته قلبی

بیشترین تغییراتی که در اثر سکته‌ی قلبی در نوار قلب ایجاد می‌شود شامل موارد زیر هستند؛

• موج T دچار رفتارهای غیرطبیعی می‌شود و شکل آن با حالت طبیعی تفاوت می‌کند.
• QT که همیشه فاصله‌ی مشخصی دارد، طولانی می‌شود.
• آریتمی در قلب ایجاد می‌شود که همان بی‌نظمی در ضربان قلب است.

۴. نوار قلب در هایپرتروفی بطن راست

هایپرتروفی به معنی رشد کردن و بزرگ شدن است. زمانی که بطن راست قلب دچار هایپرتروفی می‌شود، بزرگ‌تر شده و تغییراتی در فعالیت قلب ایجاد می‌شود. بطن راست با منقبض شدن خود خون را به شش‌ها می‌رساند. اگر این بطن دچار هایپرتروفی شود، در نوار قلب تغییرات زیر را خواهید دید؛

• v۱ و v۲ موج‌های R بزرگتر و موج‌های S کوچکتری نشان می‌دهند.
• همچنین زمان پیک زدن موج R کمی طولانی‌تر می‌شود و بیشتر طول می‌کشد تا به قله برسد.

۵. pvc در نوار قلب

PVC به معنی Premature Ventricular Contraction یا همان انقباض نیمه کامل بطن است. این حالت به علت وجود باتری یا پیس میکر در قلب ایجاد می‌شود. هنگامی می‌توانید pvc را در ecg مشاهده کنید که بیماری شما عمل باتری قلب کرده باشد و در نتیجه‌ی آن موج QRS تغییر شکل داده و ناکامل ایجاد می‌شود.